بازشناسی مخاطب نامۀ31 نهج البلاغه با تحلیل منابع، متن و تاریخ

نهج البلاغه به عنوان مشهورترین منبعی که سخنان حضرت علی(ع) در آن گردآمده است، شامل نامه هایی است که با اهداف مختلف به والیان، فرزندان و ساکنان شهرها نوشته اند. نامه ای که بنا بر قول شریف رضی خطاب به امام حسن(ع) و پس از بازگشت امیرمؤمنان(ع) از نبرد صفین نوشته شده است، به عنوان نامه ی سی ویکم این کتاب شناخته می شود. در این پژوهش تلاش شده تا با تحلیل متنی، تاریخی و سندی و نیز بررسی منابعی که سخنان آن امام همام را پیش و پس از سیدرضی نقل کرده اند، پژوهش جدیدی راجع به مخاطب این نامه صورت گیرد. در نتیجه، این فرضیه مطرح و تقویت شده است که نه امام حسن(ع) بلکه فرزند دیگر امام علی(ع)، یعنی محمد بن حنفیه، مخاطب نامه است. با قبول این مطلب، برخی از برداشت ها از نامه ی31 نیازمند بازنگری خواهد بود و یکی از دلایل مخالفان شیعه در اعتقاد به عصمت امام، که به این نامه استناد کرده اند، ابطال خواهد شد.